हामीमध्ये कति जनाले आफ्नो निद्राको अवस्थालाई ध्यान दिएका छौँ? हामीसँग मनपर्ने सुत्ने शैली हुन्छ, हामी ओछ्यानमा पल्टिन्छौँ, अनि निदाउँछौँ। तर, निद्राको अवस्था केवल आरामदायक मात्र नभएर स्वास्थ्यका लागि पनि महत्त्वपूर्ण छ। गलत सुत्ने बानी दीर्घकालीन रूपमा गम्भीर स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ।

निद्राको अवस्थाले डिमेन्सिया (स्मृतिभ्रंश), मुटुरोग जस्ता समस्यामा असर पार्न सक्छ। तथापि, अनुसन्धान प्रायः ढाड तथा घाँटी दुखाइजस्ता शारीरिक समस्याहरूमा केन्द्रित हुने गर्छ। तर, गलत निद्रा अवस्थाले केवल ढाड दुख्ने समस्या मात्र होइन, अन्य धेरै स्वास्थ्य समस्याहरू ल्याउन सक्छ।

चार्टर्ड फिजियोथेरापिस्ट, निद्रा विशेषज्ञ तथा The Good Sleep Guide का लेखक स्याम्मी मार्गो भन्छन्, “निद्राको अवस्था स्वास्थ्य, आराम र निद्राको गुणस्तरमा प्रभाव पार्न सक्छ। सही अवस्था बुझेर सुत्दा निद्राको गुणस्तर सुधार गर्न सकिन्छ।”

साइड सुत्ने बानी (Side Sleeping)

धेरैजसो व्यक्तिहरू साइडमा सुत्छन्, तर कुन साइडमा सुतिन्छ भन्ने कुरा स्वास्थ्यका लागि महत्त्वपूर्ण छ।

• बायाँपट्टि सुत्नु लाभदायक हुने व्यक्तिहरू:

o गर्भवती महिला

o एसिड रिफ्लक्स वा ग्यास्ट्रोएसोफेजियल रिफ्लक्स डिजिज (GERD) भएका व्यक्ति

स्याम्मी मार्गो भन्छन्, “बायाँपट्टि सुत्दा पेट इसोफेगस भन्दा तल रहन्छ, जसले एसिडको प्रभाव कम गर्छ।”

दायाँपट्टि सुत्नु लाभदायक हुने व्यक्तिहरू:

o मुटुरोग भएका व्यक्ति

अनुसन्धानले देखाएको छ कि बायाँपट्टि सुत्दा मुटुको अवस्था बदलिन्छ र विद्युत् प्रणालीमा प्रभाव पार्न सक्छ। त्यसैले मुटुका बिरामीलाई दायाँ सुत्न सल्लाह दिइन्छ।

• मस्तिष्क स्वास्थ्य:

o निद्राका क्रममा मस्तिष्कको ग्लिम्फाटिक सिस्टम ले विषाक्त पदार्थहरू सफा गर्ने काम गर्छ।

o अनुसन्धान अनुसार दायाँपट्टि सुत्दा यो प्रक्रिया अझ राम्रोसँग हुन्छ, जसले डिमेन्सिया वा अल्जाइमर्सको जोखिम कम गर्न सक्छ।

• साइड सुत्नाले हुने अन्य समस्या:

o गलत गद्दा प्रयोग गरेमा ढाड तथा नितम्बमा समस्या हुन सक्छ।

o अनुहार ओछ्यानमा थिचिँदा छालामा चाउरी (wrinkles) पर्न सक्छ।

o महिलाहरूमा स्तनको आकृति परिवर्तन हुनसक्छ।

समाधान:

• टाउको र घाँटीलाई अड्याउन गर्न बाक्लो सिरानी प्रयोग गर्नुहोस्।

• नितम्बलाई सिधा राख्न खुट्टाबीचमा सिरानी राख्नुहोस्।

ढाड फर्केर सुत्ने बानी (Back Sleeping)

लाभ:

o ढाडको समस्या भएकाहरूका लागि राम्रो विकल्प।

o शरिरको प्राकृतिक संरचना जोगाउन मद्दत गर्छ।

o अनुहारमा चाउरी पर्ने सम्भावना कम हुन्छ।

समस्या:

o निद्रा एपनिया (Sleep Apnea) हुने सम्भावना बढी हुन्छ।

o यसले सास फेर्न गाह्रो बनाउन सक्छ, जसले निद्राको गुणस्तर घटाउँछ।

समाधान:

• निद्रा एपनिया भए, शरिरलाई थोरै उचालेर सुत्नु राम्रो।

• ढाड दुख्ने समस्या भए, गोडामुनि सिरानी राखेर सुत्नु लाभदायक हुन्छ।

ओँठ फर्केर सुत्ने बानी (Front Sleeping)

• लाभ:

o खर्राटाको समस्या कम हुन्छ।

• समस्या:

o घाँटी र ढाडमा धेरै तनाव पर्छ।

o अनुहारमा धेरै चाप परेर छालामा चाउरी पर्न सक्छ।

समाधान:

• टाउकोमा कम मोटाइको सिरानी वा कुनै पनि सिरानी प्रयोग नगर्नुहोस्।

• ढाडको तनाव कम गर्न पेटमुनि सिरानी राख्नुहोस्।

निद्राको अवस्था परिवर्तन गर्ने उपाय

• यदि तपाईँ आफ्नो निद्रा अवस्था बदल्न चाहनुहुन्छ भने, बिस्तारै परिवर्तन गर्नुहोस्।

• उदाहरणका लागि, यदि तपाईँ ढाड फर्केर सुत्ने बानी हटाउन चाहनुहुन्छ र साइडमा सुत्न चाहनुहुन्छ भने, पहिलो रात पाँच मिनेट साइडमा पल्टिएर पछि पुरानै अवस्थामा फर्किनुहोस्।

• दैनिक पाँच-पाँच मिनेट बढाउँदै जानुहोस्, जसले गर्दा शरिर बानी परोस्।

निद्रा स्वास्थ्यका लागि महत्त्वपूर्ण छ। सही सुत्ने बानी अपनाएर तपाईँ आफ्नो स्वास्थ्यलाई राम्रो बनाउन सक्नुहुन्छ!