काठमाडौं । पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको नेकपा (एमाले)मा सक्रिय राजनीतिमा फर्कने घोषणाले पार्टीभित्र ठूलो हलचल पैदा गरेको छ । यसअघि वर्तमान प्रधानमन्त्री एवं अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको निकट रहेर उपाध्यक्ष भएकी विद्या नेपालको पहिलो महिला राष्ट्रपतिसम्म बनेकी थिइन् । लगातार दोस्रो कार्यकाल राष्ट्रपति बनेपछि उनले अहिले ओलीलाई नै चुनौती दिनेगरी पार्टी राजनीतिमा सक्रिया हुने घोषणा गरिसकेकी छन् । मदन भण्डारीको ७४औँ जन्मजयन्तीको अवसरमा गत असार १३ गते आयोजित कार्यक्रममा उनले एमालेको राजनीतिमा पुनरागमन गर्ने घोषणा गरेसँगै एमालेभित्र ध्रुवीकरण पनि तीव्र बनेको छ नै, उनलाई अध्यक्ष ओलीको विकल्पको रूपमा हेरिएको छ ।

आगामी भदौमा हुने विधान अधिवेशनमा भण्डारीको पुनरागमनले ठूलो प्रभाव पार्ने देखिन्छ । विधान अधिवेशनमा पार्टीको नेतृत्व चयन प्रक्रिया, कार्यकालको सीमा र अन्य संगठनात्मक सुधारका मुद्दाहरूमा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ । भण्डारी समर्थकहरूले विधानमा नेतृत्वको कार्यकाल सीमित गर्ने र पार्टीमा आन्तरिक लोकतन्त्र बलियो बनाउने प्रस्ताव ल्याउन सक्ने सम्भावना छ, जुन ओली समूहका लागि चुनौती बन्न सक्छ । ओली अहिले विधानबाट उमेरहद र २ कार्यकाल हटाउने गरी अघि बढिरहेका बेला विद्याको पुनरागमनले अप्ठ्यारोमा परेका छन् ।

११औँ महाधिवेशनमा भण्डारीको भूमिका निर्णायक हुने विश्लेषकहरूको अनुमान छ । उनको सक्रियताले ओलीको एकलौटी नेतृत्वलाई चुनौती दिने मात्र नभई पार्टीको भावी नेतृत्वको दौडमा नयाँ समीकरण बनाउन सक्छ । भण्डारीको प्रभावले युवा नेताहरूलाई समेत प्रेरित गर्न सक्ने र पार्टीको आन्तरिक गतिशीलता बदल्ने सम्भावना छ ।

भण्डारीको पुनरागमनलाई एमालेका शीर्ष नेताहरूले ओलीको नेतृत्वमा पार्टीको ओरालो यात्रा रोक्ने र वैकल्पिक नेतृत्वको खोजीको रूपमा व्याख्या गरेका छन् । ‘पार्टीको ओरालो यात्रा रोक्न उहाँ (विद्या) विकल्प बनेर उभिनुभयो, यो चानचुने सन्देश होइन,’ एक एमाले पदाधिकारीले देशान्तरसँग भने । विश्लेषकहरूका महाधिवेशनमा भण्डारी ओलीको विकल्पका रूपमा नेतृत्वमा उभिन सक्ने सम्भावना छ ।

विद्याको यो कदमलाई ओलीको लामो समयदेखिको एकलौटी नेतृत्व र उनको अहंकारी शैलीप्रति असन्तुष्ट नेताहरूको जवाफको रूपमा हेरिएको छ । ओलीले आफूले २०–२५ वर्षसम्म नेतृत्व नछोड्ने सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिएका थिए र पार्टी विधानमा दुई कार्यकालभन्दा बढी नेतृत्वमा बस्न नपाउने व्यवस्था हटाइएको थियो । यस्तो अवस्थामा भण्डारीको पुनरागमनले ओलीको निर्विकल्प छविलाई चुनौती दिने पक्का रहेको छ ।

विद्याको घोषणापछि एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले नेतृत्वबारे बहस रोक्न कडा निर्देशन नै जारी गरेर कार्यकर्ताको मुख थुन्ने प्रयास गरेको बताइएको छ । उनले कार्यकर्ता र नेताहरूलाई विद्या र नेतृत्वसम्बन्धी बहसमा नबोल्न र पार्टीको आधिकारिक लाइनमा रहन निर्देशन दिएका छन् । यो कदमलाई ओली समूहले भण्डारीको प्रभावलाई कमजोर पार्ने प्रयासको रूपमा व्याख्या गरिएको छ । असार १३ गते ओली र भण्डारीबीच भएको भेटघाट सौहार्दपूर्ण नभएको र पोखरेलले भण्डारीलाई रोक्ने प्रयास गरेको समेत चर्चा छ ।

पोखरेलको यो निर्देशनले पार्टीभित्रको आन्तरिक र गुटगत प्रतिस्पर्धालाई थप उजागर गरेको छ । विश्लेषकहरूका अनुसार, उनको निर्देशनले पार्टीभित्र विद्या समर्थक र ओली समर्थकबीचको ध्रुवीकरणलाई स्पष्ट रूपमा देखाएको छ । ‘यो निर्देशनले पार्टीभित्रको संकटलाई झनै गहिरो बनाएको छ । कार्यकर्तालाई बोल्न रोक लगाउनु भनेको आन्तरिक लोकतन्त्र कमजोर पार्ने प्रयास हो,’ एक विश्लेषकले बताए ।

पार्टीभित्र पहिलेदेखि नै माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाल र वामदेव गौतमजस्ता नेताहरूको बहिर्गमनले ओलीको एकलौटी प्रभाव बढाएको थियो । तर, भण्डारीको पुनरागमनले ओलीको नेतृत्वमाथि प्रश्न उठाउँदै नयाँ शक्ति सन्तुलनको सम्भावना देखाएको छ । यद्यपि, विश्लेषकहरूले भण्डारी र ओलीबीचको सम्भावित टकरावले पार्टीलाई थप कमजोर बनाउन सक्ने आकलन पनि गरेका छन् ।
भण्डारीले दुई कार्यकाल राष्ट्रपतिका रूपमा जिम्मेवारी सम्हालेकी थिइन् ।

उनको पुनरागमनलाई जननेता मदन भण्डारीको वैचारिक विरासतलाई निरन्तरता दिने प्रयासको रूपमा समेत हेरिए पनि उनको अगाडि ठूलो चुनौती छ— ओलीको बलियो पकड भएको पार्टी संरचनामा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्नु र उनलाई साथ लिएर अघि बढ्नु वा आमनेसामने टकरावको स्थिति सिर्जना गर्नु ।
भण्डारीले अहिले आफ्नो प्रभाव बढाउन विभिन्न जिल्ला र प्रदेश कमिटीहरूमा समर्थकहरूसँग छलफल तीव्र बनाएको बुझिएको छ । यता, ओली समूहले भने उनको प्रभावलाई कमजोर बनाउन विभिन्न रणनीति अपनाउन थालेको छ ।

भण्डारीको सक्रिय राजनीतिमा फर्कने निर्णयले नेकपा (एमाले)भित्र ठूलो हलचल ल्याएको छ । उनको यो कदमलाई ओलीको विकल्पको रूपमा हेरिएको छ, जसले पार्टीलाई दुई ध्रुवमा विभाजित गरेको छ । महासचिव पोखरेलको कडा निर्देशन र नेतृत्वबारेको बहस रोक्ने प्रयासले पार्टीभित्रको तनावलाई थप उजागर गरेको छ । आगामी महाधिवेशनमा यो गुटगत प्रभावले एमालेको भविष्यलाई कस्तो प्रभाव पार्छ, त्यो भने समयले नै बताउनेछ ।