हिजो (बिहीबार) भारतको अहमदाबादबाट लन्डनका लागि उडेको एयर इन्डियाको विमान उडान उडेको केही मिनेटपछि नै दुर्घटनाग्रस्त भयो। यस विमानमा २ पाइलट र १० चालक दलका सदस्यसहित २४२ जना सवार थिए।

यस विमानका प्रमुख पाइलट क्याप्टेन सुमित सभरवाल थिए र क्लाइभ कुन्दर पनि पहिलो अधिकारीको रूपमा उनीसँगै उपस्थित थिए।

डीजीसीएका अनुसार क्याप्टेन सुमित सभरवालसँग ८२०० घण्टा उडान अनुभव थियो भने सह-पाइलटसँग पनि ११०० घण्टा उडान अनुभव थियो।

एटीसीका अनुसार यो विमानले अहमदाबादबाट दिउँसो १:३९ बजे रनवे नम्बर २३ बाट उडान भरेको थियो। यसले एयर ट्राफिक कन्ट्रोललाई मेडे कल पनि गरेको थियो तर त्यसपछि विमानले एटीसीको कलको जवाफ दिएन।

एटीसीका अनुसार विमान धावनमार्गबाट ​​उडान भरेको तुरुन्तै विमानस्थल बाहिर खसेको थियो। यो दुर्घटनापछि घटनास्थलबाट ठूलो कालो धुवाँ उठ्न थाल्यो।

पाइलटहरूले कुन परिस्थितिमा मेडे भन्छन् र यो के हो?

कुनै पनि विमान दुर्घटनापछि मेडे शब्द धेरै पटक प्रयोग गरिन्छ। उड्डयन र समुद्री आपतकालको सन्दर्भमा यो शब्द धेरै महत्त्वपूर्ण छ।

क्याम्ब्रिज शब्दकोशका अनुसार मेडे भनेको हवाई जहाज वा जहाज खतरामा पर्दा प्रयोग हुने शब्द हो। अमेरिकी सरकारको संघीय उड्डयन प्रशासन (एफएए) का अनुसार मेडे एक संकटको कल हो, अर्थात् तनावको समयमा मद्दतको लागि अनुरोध। यो अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा मान्यता प्राप्त रेडियो सिग्नल हो।

‘मेडे’ शब्दको रचना गर्ने श्रेय फ्रेडरिक मकफोर्डलाई जान्छ। मकफोर्डले यो शब्द सन् १९२३ मा प्रयोग गरेका थिए। मकफोर्ड लन्डनको कोयडन विमानस्थलमा रेडियो अधिकारी थिए।

१९२४ को पुस्तक द बुक अफ वायरलेस टेलिग्राफीले मेडेलाई अन्तर्राष्ट्रिय संकटकालको रूपमा मान्यता दियो। यो अन्तर्राष्ट्रिय संकट आह्वानलाई १९२७ मा अन्तर्राष्ट्रिय रेडियोटेलीग्राफ सम्मेलनमा मान्यता दिइएको थियो। वास्तवमा यो शब्दको फ्रान्सेली सम्बन्ध पनि छ। यो शब्द फ्रान्सेली शब्द ‘M’aidez’ बाट आएको हो जसको अर्थ ‘मलाई मद्दत गर्नुहोस्’ हो।

मेडे कहिले प्रयोग गरिन्छ?

कल गर्ने वा जवाफ दिने सन्दर्भमा मेडे कललाई सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण रेडियो कल मान्न सकिन्छ। यो कल त्यस्तो समयमा गरिन्छ जब तुरुन्तै मद्दत नपाउँदा कसैको जीवन खतरामा हुन्छ, अर्थात् कसैको मृत्यु हुन सक्छ।

यी कलहरू अत्यधिक तनाव वा खतराको अवस्थामा गरिन्छन्। त्यसैले यस्ता कलहरूलाई अत्यन्त गम्भीरताका साथ लिइन्छ।

अमेरिकी सरकारको उड्डयन विभाग, संघीय उड्डयन प्रशासनका अनुसार संकट र जरुरीताको आधारमा दुई प्रकारका शब्दहरू प्रयोग गरिन्छ।

संकटको समयमा विशेष गरी जब जीवन र विमान खतरामा हुन्छ, मेडे कल गरिन्छ।

प्रसारण अवरोध हुँदा स्पष्ट रूपमा सुन्न सकियोस् भनेर तीन पटक ‘मेडे’ भन्नु पनि उचित हुन्छ।

दोस्रो, यदि कुनै आपतकालीन अवस्था छ अर्थात् तत्काल मद्दत आवश्यक छ भने, PAN-PAN लाई कल गर्नुपर्छ। PAN-PAN को स्तर MEDAY भन्दा कम छ।

जब मेडे कल प्राप्त हुन्छ यसलाई अन्य सबै सञ्चारहरू भन्दा पूर्ण प्राथमिकता दिइन्छ। मेडे बाहेक अन्य सबै कलहरूमा PAN-PAN लाई प्राथमिकता दिइन्छ।

विमान, जहाज, चालक दलका सदस्य र यात्रुहरूको सुरक्षामा गम्भीर खतरा भएमा र खतराबाट बच्न वा जीवन बचाउन तत्काल कदम चाल्न आवश्यक परेमा मात्र मेडे घोषणा गरिन्छ।

यस्ता आपतकालीन अवस्थाहरूमा इन्जिनमा विफलता, अत्यन्तै खराब मौसममा विमान अड्किएको, विमान वा जहाजको ठूलो खराबी, र यात्राको क्रममा चिकित्सा आपतकालीन अवस्था समावेश छन्।

मेडे कल कसले गर्छ?

मेडे कल हवाई जहाज उडाउने पाइलट वा जहाजको कप्तानले दिन्छन्। यो कल सामान्यतया त्यतिबेला गरिन्छ जब पाइलट वा जहाजको कप्तानले गम्भीर आपतकालको सामना गरिरहेको हुन्छ।

यात्रुहरूको जीवन जोखिममा हुँदा इन्जिन फेल भएमा, जहाजमा बाढी आएमा वा विमानमा अन्य कुनै पनि जोखिम भएमा मेडे कल गरिन्छ।

यसमा जहाजमा आगलागी, नियन्त्रण गुमाउनु, वा विमान वा जहाज र त्यसमा रहेका सबै मानिसहरूको सुरक्षालाई खतरामा पार्ने कुनै पनि गम्भीर अवस्था समावेश हुन सक्छ।

उड्डयनमा पाइलटले रेडियो मार्फत हवाई ट्राफिक नियन्त्रणलाई मेडे कल पठाउँछन्। गम्भीर अवस्थामा यदि कल गर्ने व्यक्तिको छेउबाट सञ्चार हराएको छ भने मेडे कल अर्को नजिकैको विमान वा जहाजबाट रिले वा सञ्चार गर्न सकिन्छ।

मेडेको अवस्थामा मद्दतको लागि फोन आउने बित्तिकै त्यो फ्रिक्वेन्सीमा अन्य सबै रेडियो ट्राफिक बन्द हुन्छ, त्यसपछि हवाई ट्राफिक नियन्त्रण पूर्ण रूपमा उद्धारमा संलग्न हुन्छ।

मेडे अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा स्वीकृत संकटकालको आह्वान हो। रेडियो स्टेशनहरूमा मेडे कलको लागि एक निश्चित प्रक्रिया छ, जुन यस्तो छ कि तपाईंको कल सुनिने मात्र होइन तर जवाफ पनि दिइन्छ। बिबिसी